آزادی عمل برای بنگاه‌های خصوصی و نجات بازار از دست انحصار مافیا

گون آیدین،تولد اولین نسل بیسکویت‌های شیرین عسل در اردیبهشت ۱۳۷۱، مظهر تلاش و نوآوری است. این داستان از آنجا شروع شد که یونس ژائله سعدآباد، جوان باهوش و کارآفرین تبریزی، به همراه سه شریکش تصمیم به راه‌اندازی شرکتی به همین نام گرفتند. با کمک یکی از آهنگران محلی، اولین دستگاه فر دست‌ساز برای تولید بیسکویت طراحی شد و بدین ترتیب، شیرین عسل فعالیت خود را آغاز کرد. امروز، پس از بیش از دو دهه موفقیت و تلاش مداوم، کارخانه شیرین عسل به بزرگترین تولیدکننده پودر و مشتقات کاکائو در خاورمیانه تبدیل شده است. این برند با تجهیزات پیشرفته و فناوری مدرن، نیازهای صنایع غذایی و شکلات‌سازی را به بهترین شکل تامین می‌کند یونس ژائله، در مرز ۶۲ سالگی، نه‌تنها یک کارآفرین موفق بلکه الگویی برای بسیاری در عرصه صنعت کشور است. او که به‌عنوان یک صادرکننده نمونه شناخته شده، همواره به دنبال نوآوری و خلق طعم‌های جدید است. از آنجایی که از کودکی به محصولات شیرینی و شکلات علاقه داشت، اکنون هر طعم جدید، ابتدا باید نظر او را جلب کند. روحیه کارآفرینی و اراده قوی او در مواجهه با چالش‌ها، او را به یکی از برجسته‌ترین کارآفرینان ایران تبدیل کرده است. او در این باره می‌گوید: «ما دو راه بیشتر نداریم. یا باید برویم، یا باید بمانیم و بسازیم. من راه دوم را انتخاب کرده‌ام.» این انتخاب، نماد عزم و اراده‌ای است که می‌تواند الهام‌بخش نسل‌های آینده باشد. برند شیرین عسل، به‌واسطه‌ی تلاش‌های بی‌وقفه یونس ژائله و تیمش، با افتخار نام خود را در تاریخ صنایع غذایی ایران ثبت کرده است. سال پیش یونس ژائله سعدآباد، مالک و مدیرعامل هلدینگ غذایی شیرین عسل، از ورود این هلدینگ خصوصی به صنعت خودروسازی پرده برداشت و گفت: مجوز تولید خودرو توسط این شرکت در روز چهارشنبه، ۳۰ فروردین ۱۴۰۲، صادر شد و فعلاً به مرحله اجرا نرسیده است. اما آرمان خالقی، مشاور ارشد شرکت شیرین عسل، چندی پیش اعلام کرد: شرکت شیرین عسل سال گذشته موفق به اخذ مجوز تولید خودرو شد، اما باید توجه داشت که صرف داشتن مجوز منجر به تولید خودرو توسط این شرکت نخواهد شد. نکته مهم اینکه شروط گذاشته‌شده برای تولید خودرو توسط شیرین عسل این است که این شرکت باید با خودروساز اروپایی جهت مونتاژ خودرو قرارداد ببندد؛ این در حالی است که برای شرکت‌های رقیب چنین شرطی وجود ندارد. شیرین عسل مذاکرات خود را با خودروسازان اروپایی آغاز کرده و حتی از لحاظ فیزیکی هم، فضایی برای تولید و مونتاژ خودرو در شرکت اختصاص یافته است، اما قرارداد با برند خاصی که موجب تولید خودرو شود تاکنون عقد نشده است. این شرط عجیب که برای تاسیس یک بنگاه خصوصی در صنعت خودروسازی کشور اعمال شده، جای بسی تعجب و تامل دارد. در شرایط کنونی که صنعت خودرو به دلیل انحصار و رقابت محدود با چالش‌های جدی مواجه است، خودروسازان در برخی موارد تولید خودروهایی را با کیفیت پایین و دارای ایمنی ناچیز، نظیر "ارابه مرگ و حلبی چرخ‌دار"، ادامه می‌دهند. این وضعیت نه تنها به فرسایش اعتماد مصرف‌کنندگان می‌انجامد، بلکه سلامت و ایمنی جامعه را نیز به خطر می‌اندازد. بهترین استراتژی برای بهبود صنعت خودروسازی کشور باید بر مبنای افزایش رقابت، افزایش تیراژ تولید، و عرضه محصولات با کیفیت و قیمت مناسب به مصرف‌کنندگان باشد. این امر می‌تواند به کاهش رانت‌خواری، مبارزه با فساد و ایجاد یک بازار سالم و پویا منجر شود. در صورتی که بنگاه‌های خصوصی بتوانند با آزادی عمل به فعالیت بپردازند، تنوع محصول، بهبود کیفیت و کاهش قیمت‌ها به‌عنوان نتایج مثبت این رقابت قابل چشم‌پوشی نخواهد بود. اما متاسفانه، نشانه‌هایی از نفوذ مافیای خودروسازی در فرایندهای تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری وجود دارد که مانع از دسترسی شرکت‌های خصوصی به این بازار می‌شود. انحصار در صنعت خودرو موجب می‌شود که مصرف‌کنندگان با فقدان گزینه‌های مناسب و تنوع محصولات مواجه شوند. این وضعیت همچنین به ایجاد قیمت‌های غیر منطقی و پایین آمدن کیفیت محصولات دامن می‌زند. در نهایت، انحصار در بازار خودرو، علاوه بر آسیب به مصرف‌کنندگان، به محدودیت‌های جدی در نوآوری و توسعه فناوری نیز منجر می‌شود. فقدان رقابت کافی مانع از ورود تکنولوژی‌های نوین و روش‌های کارآمد در فرآیند تولید می‌گردد.

بنابراین، برای بهبود وضعیت صنعت خودروسازی و تأمین منافع عمومی، باید شرط‌های غیرمنطقی و انحصاری حذف شده و زمینه برای ورود بنگاه‌های خصوصی و رقابتی فراهم شود. و همچنین جهت بهره‌مندی از مزایای عملیاتی رقابت در بازار، می‌بایست شرایط برابر و یکسانی برای کلیه فعالین صنعت مربوطه وضع و از بروز هر نوع رانت، انحصار و امتیاز ویژه برای افراد خاص، به طور کلی جلوگیری شود.

نویسنده: دکتر علی محمدی‌پور، مدرس دانشگاه

01:11