آژیر هشدار درباره عواقب قطعنامه ضدایرانی
گون آیدین: نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با دستورکار صدور قطعنامه ضدایرانی توسط تروئیکای اروپا و آمریکا در حالی امروز دوشنبه رسما آغاز می‌شود که مسکو در خصوص عواقب این اقدام هشدار داده است. با توجه به شرایط مذاکراتی بین ایران و آمریکا که هنوز طرفین بر سر مساله غنی‌سازی به هیچ الگوی مشخصی دست نیافته‌اند و استفاده ابزاری تروئیکا از ابزار مکانیسم ماشه برای فشار بر ایران، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در پیامی با اعلام جزئیاتی درباره مورد بحث قرار گرفتن .
گون آیدین،گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که تروئیکا به آن استناد کرده، مدعی است که ایران تا ۱۷ مه، ۴۰۸.۶ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا سطح ۶۰درصد ذخیره کرده است. این میزان، افزایش ۱۳۳.۸کیلوگرمی را از آخرین گزارش آژانس در ماه فوریه نشان می‌دهد. گزارش قبلی آژانس اتمی، این ذخایر را ۲۷۴.۸کیلوگرم اعلام کرد. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادعا می‌کند که «ایران تنها کشور غیرهسته‌ای است که تا این سطح اورانیوم را غنی‌سازی می‌کند». جمهوری اسلامی ایران روز شنبه در یک یادداشت توضیحی تاکید کرد که غنی‌سازی اورانیوم ۶۰درصدی طبق ان‌پی‌تی ممنوع نیست و غنی‌سازی و ذخایر ایران کاملا تحت نظارت و راستی‌آزمایی آژانس قرار دارد.
اروپا چه می‌خواهد؟
خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس پنج‌شنبه گذشته گزارش داد که کشورهای غربی قصد دارند قطعنامه‌ای ضدایرانی را در جلسه آتی شورای حکام ارائه دهند که برای اولین بار در ۲۰سال گذشته، ایران را به عدم پایبندی به تعهدات پادمانی خود متهم خواهد کرد، اما این قطعنامه به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داده نمی‌شود. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که این اقدام تروئیکا و آمریکا با هدف تحت فشار گذاشتن تهران برای پذیرش درخواست‌های واشنگتن در مذاکرات است. عده‌ای نیز معتقد هستند که اروپا می‌خواهد از این طریق بازیگری خود را در قبال مساله ایران بیشتر کند. گزینه دیگری هم که مطرح است اینکه سه کشور اروپایی در حال زمینه‌چینی برای فعال کردن اسنپ‌بک هستند.
در واقع بریتانیا، آلمان و فرانسه هرچند از نظر حقوقی و شکلی برای فعال کردن مکانیسم ماشه نیازی به چنین ابزاری ندارند، اما از جهت مشروعیت‌بخشی، چنین اقدامی لازم است. درواقع مشروعیت‌بخشی به این صورت است که مدعی می‌شوند چون ایران نقض تعهدات کرده ما مکانیسم ماشه را فعال می‌کنیم.
البته در انگاره دیگری گفته می‌شود که مکانیسم ماشه در نهایت فعال نمی‌شود و احتمال تمدید آن برای دادن فضای تنفس به مذاکرات بین ایران و آمریکا وجود دارد. در این صورت ممکن است برای یک سال دیگر همین شرایط تمدید شود و اگر هم قرار باشد تصمیمی گرفته شود در مهرماه سال بعد خواهد بود. گزارش‌ها حاکی از آن است که آمریکا قرار است از قطعنامه ضدایرانی تروئیکای اروپا در شورای حکام حمایت کند.
محتوای قطعنامه ضدایرانی
خبرگزاری آسوشیتدپرس که پیش‌نویس این قطعنامه را رویت کرده، گزارش داد که در متن آن ادعا شده است، ناکامی‌های متعدد ایران در انجام تعهدات خود از سال ۲۰۱۹ برای ارائه همکاری کامل و به‌موقع با آژانس در مورد مواد و فعالیت‌های هسته‌ای در چندین مکان اعلام‌نشده در ایران، به معنای عدم پایبندی به تعهدات آن تحت توافق‌نامه پادمانی آن است. پیش‌نویس قطعنامه علاوه بر این، ادعا کرده است که «ناتوانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ارائه تضمین مبنی بر اینکه برنامه هسته‌ای ایران منحصرا صلح‌آمیز است، پرسش‌هایی را مطرح می‌کند که در صلاحیت شورای امنیت سازمان ملل متحد به عنوان نهاد عهده‌دار مسوولیت اصلی حفظ صلح و امنیت بین‌المللی قرار دارد.»
به اذعان آسوشیتدپرس، متن پیش‌نویس ممکن است قبل از ارائه رسمی تغییر کند، زیرا اعضای شورای حکام فرصت دارند اصلاحاتی را پیشنهاد دهند. یک دیپلمات ارشد غربی در گفت‌وگو با این خبرگزاری آمریکایی ضمن معرفی این قطعنامه ضدایرانی به‌عنوان «گامی جدی»، تصریح کرد که درهای دیپلماسی را در این مورد نمی‌بندند.
سید‌عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، پیش‌تر درباره عواقب این اقدام اروپا هشدار داده و گفته بود: «در‌حالی‌که اروپا در آستانه یک اشتباه راهبردی بزرگ دیگر قرار دارد، سخن من را به یاد داشته باشید: ایران در برابر هرگونه نقض حقوق خود، واکنشی قاطع نشان خواهد داد. مسوولیت کامل و انحصاری بر عهده بازیگران بی‌مسوولیتی است که برای وارد کردن خود، به هر کاری دست می‌زنند.»
نقش فعال کرملین
از سوی دیگر در شرایطی که تاکنون پنج دور مذاکره غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن انجام گرفته، اما برگزاری دور ششم با چالش‌هایی روبه‌رو شده است. وزیر خارجه ایران گفته که زمان و مکان دور بعدی مذاکرات بعد از ارسال پاسخ ایران به پیشنهاد آمریکا توسط وزیر خارجه عمان اعلام خواهد شد. شنبه هفته گذشته بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، در سفری کوتاه و ناگهانی به تهران آمد و پیشنهاد واشنگتن را ارائه کرد. پیشنهادی که ظاهرا در آن از ایران خواسته شده بحث کنسرسیوم هسته‌ای را بپذیرد و غنی‌سازی در خاک خود انجام ندهد. ضمن آنکه روز گذشته محمدباقر قالیباف، رئیس‌مجلس شورای اسلامی، نیز گفت که در این پیشنهاد اشاره‌ای به بحث رفع تحریم‌ها علیه ایران نشده است.
بنابراین به نظر نمی‌رسد که پیشنهاد آمریکا به ایران و پاسخ تهران به آن، گره‌ای از گفت‌وگوهای غیرمستقیم بین طرفین باز کند. در این بین دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در آخرین موضع‌گیری‌هایش در قبال مساله هسته‌ای ایران گفت که «ایران اورانیوم غنی‌سازی نخواهد کرد، در غیر این صورت مجبور خواهیم شد به روش دیگری با این موضوع برخورد کنیم و این چیزی نیست که من می‌خواهم».
با وجود چنین فضایی اما روسیه که اخیرا احتمال بازیگری آن در مذاکرات جدی شده است همچنان نسبت به روند آتی گفت‌وگوها خوش‌بین است. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه، در گفت‌وگو با خبرگزاری تاس گفت که آمریکا به‌طور جدی قصد دارد با ایران به توافق برسد و همچنان امکان «نزدیک شدن به نتیجه مطلوب» وجود دارد. این دیپلمات ارشد تاکید کرد که روسیه با دقت در حال رصد «تعامل غیرمستقیم میان نمایندگان ایران و آمریکا» است. ریابکوف اظهار کرد: «خودِ همین ارتباط، تغییری مهم در بستر کلی تحولات بسیار پرتنش سال‌های اخیر پیرامون برنامه هسته‌ای ایران محسوب می‌شود»، و یادآور شد که دولت قبلی آمریکا وعده داده بود به برجام بازگردد، اما از وعده‌اش عقب‌نشینی کرد. وی ادامه داد: «ما این روزها شاهد عزم بسیار جدی‌تر واشنگتن برای دستیابی به توافقی با تهران براساس شرایطی قابل‌قبول برای طرفین هستیم؛ توافقی که می‌تواند از یک بحران جلوگیری کرده و بدبینی‌ها و سوءظن‌ها نسبت به برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران را از میان بردارد.» ریابکوف تاکید کرد که روسیه در حال ایفای نقش فعالی در کمک به حل‌وفصل بین واشنگتن و تهران است. او گفت: «ما همچنان تلاش‌های خود را برای یافتن راه‌حل‌های لازم برای مذاکره ادامه می‌دهیم.»
او همچنین نسبت به گزینه حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران به‌شدت هشدار داد و تاکید کرد: «ما قاطعانه هرگونه گزینه حمله نظامی به تاسیسات زیرساختی هسته‌ای ایران را رد می‌کنیم. چنین حملاتی به‌طور اجتناب‌ناپذیر به پیامدهای غیرقابل بازگشت از جمله انسانی و پرتوزا منجر خواهد شد. باید هر کاری کرد تا از چنین تنشی جلوگیری شود، زیرا چنین مسیری هرگز ما را به راه‌حل نخواهد رساند.»
چهارشنبه گذشته موضوع ایران یکی از دستورکارهای مهم گفت‌وگوی تلفنی دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، روسای جمهوری آمریکا و روسیه، بود. دستیار رئیس‌جمهوری روسیه در‌این‌باره توضیح داد: «ترامپ معتقد است که در مذاکرات آمریکا و ایران، ممکن است کمک روسیه ضروری باشد و اگر روسیه بتواند در این زمینه با طرف ایرانی همکاری کند، سپاسگزار خواهد بود.» پس از آن بود که کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، از سفر قریب‌الوقوع پوتین به تهران خبر داد که می‌تواند مهر تاییدی بر پررنگ‌شدن نقش کرملین در مذاکرات بین تهران و واشنگتن باشد.
منبع: دنیای اقتصاد
