دلایل اصلی سقط‌های عمدی/حدود ۳۰ درصد بارداری‌ها خودبه‌خود پایان می‌یابد
گون آیدین: دبیر ستاد ملی جمعیت گفت: بر اساس پیمایش‌ها، ۸۷ درصد جوانان ۱۸ تا ۳۵ ساله تمایل به صفر تا دو فرزند دارند. بنابراین سیاست‌های ما باید با واقعیت‌های جامعه هم‌راستا باشد و با تدابیر اقتصادی و فرهنگی، امکان دسترسی جوانان به ازدواج و فرزندآوری تسهیل شود.
گون آیدین،کارگاه آموزشیدبیرخانهستاد ملیجمعیتویژهدبیرانستادهایدستگاه‌هابا حضور دکتر مرضیهوحیددستجردیدبیر، معاونان و مدیران این ستاد در سالن دارالفنون دانشگاه علوم پزشکیتهران برگزارو مباحث متنوعیدر دو بخش نظریو سیاستیمورد بررسیقرار گرفت.
ویبا اشاره به دغدغه‌هایرهبریو ریاست‌جمهوریدر زمینهبحران جمعیت،گفت: مقام معظم رهبریدر ابتدای دولت تأکیدکردند که وزیربهداشت بایدشخصاً مانع ادامه موانع تولیدمثلشود و اجازه ندهد روند کاهش ولادت تداوم یابد. همچنینرئیس‌جمهوردر نشست هفتم ستاد ملیجمعیتتصریحکرد که اگر همه دستگاه‌ها با ستاد ملیجمعیتهماهنگیو همراهیداشته باشند، رفع چالش جمعیتیکشور دشوار نخواهد بود.
ویافزود: لازمه اجرایقانون جوانیجمعیت،باور و عزم جدیمدیراناست. سیاست‌هایکلیجمعیتکه در سال ۱۳۹۳ابلاغ شد، رسیدنبه نرخ باروریبالای«دو و یکدهم» به‌عنوان سطح جایگزینیرا هدف‌گذاریکرده است. در اینسیاست‌ها،سلامت مادران، کودکان و خانواده‌ها به‌عنوانرکن اصلیتحقق اینهدف مورد تأکیدقرار گرفته است.
دستجردیبا بیاناینکه«نرخ باروریتنها یکشاخص جمعیتینیستبلکه شاخص سلامت جامعهرانیزشاملمی‌شود»،گفت: اگر کیفیتخدمات بهداشتیو درمانیدر دوران پیشاز بارداری،حینبارداریو پس از زایمانافزایشپیدانکند، پایداریرشد باروریامکان‌پذیرنخواهد بود.
ویادامه داد: تأخیردر ازدواج، تأخیردر فرزندآوریاول، افزایشمشکلات ناباروری،ناامنی‌هایروانیو اقتصادیاز عواملیاست که مستقیماًبر کاهش فرزندآوریتأثیرمی‌گذارد. بر ایناساس، عدالت در سلامت، ارتقا شبکه، دسترسیهمگانی بهتغذیهسالم، کاهش هزینه‌هایدرمانیو ارتقایخدماتبیمه‌ایاز محورهاییاست که می‌تواندتصمیمخانواده‌ها برایفرزندآوریرا تحت‌تأثیرقرار دهد.
دستجردیبا تأکیدبر اینکهحوزه سلامت در مداخلات جمعیتیبایدنقش محوریایفاکند، گفت: کاهش جمعیتدر دهه‌هایگذشته با محوریتحوزه سلامت اتفاق افتاد و امروز نیزاینحوزه به دلیلگستردگیوظایف،ارتباط مستقیمبا خانواده‌ها و جایگاهویژهدر نظام خدمات‌رسانی،باید مسئولیتبزرگیدر افزایشنرخ باروریرا بر عهده بگیرد.
دبیرستاد ملیجمعیتبا اشاره به شبکه بهداشت کشور به‌عنوان یکظرفیتبی‌بدیل،اظهار کرد: زنان ۱۵تا ۴۹سال در حساس‌تریندوران باروری،مراجعات مستمر به پایگاه‌هاو خانه‌هایبهداشت دارند. اینمراجعات فرصتیطلاییبرایارائه خدمات مشاوره، آموزش و ترغیببه فرزندآوریاست. اما متأسفانه گاهی برخورد مناسبیبا زنان به‌ویژهدر دوران بارداریدر مراکز بهداشتیصورت نمی‌گیردو اینمسئله نیازمنداصلاح فوریاست.
ویخاطرنشان کرد: تجربه کشورهایاروپایینشان می‌دهدکه برخورد مناسب و حمایت‌گرایانهاز زنان باردار، فرایندفرزندآوریرا به تجربه‌ایشیرینتبدیلمی‌کند. اگر مادران در کشور ما نیزچنینتجربه‌ایداشته باشند، قطعاً انگیزهبیشتریبرایتکرار آن خواهند داشت.
دبیرستاد ملیجمعیتدر ادامه سخنان خود بر ضرورت استفاده از ظرفیت‌هایآموزش و پرورش در فرهنگ‌سازیازدواج و فرزندآوریتأکیدکرد و گفت:امروز ۱۱.۷میلیوندختر و ۱۲.۹میلیونپسر زیر۲۰(۲۰-۱ سال)ازدواج‌نکرده در کشور وجوددارد و ایننسل در حال تحصیل،آینده‌سازجامعه است. بههمیندلیلبایدمحتوایدرسیمدارس به گونه‌ایبازنگریشود که علاوه بر آموزش علمی،نقش تربیتیبرایپذیرشمسئولیت‌هایخانوادگینیزداشته باشد.
ویافزود: لازم است با بهره‌گیریاز روش‌هایروانشناختی، جامعه شناسی، انسان‌شناسی،آگاهیجوانان نسبت به دانش خانوادهافزایشیابد. اینفرصت جمعیتیدر اختیارآموزش و پرورش، یکفرصت بی‌بدیلاست و نبایداز دست برود.
دستجردیبا اشاره به تجربه کشورهایموفق در حوزه جمعیتتصریحکرد: فرانسه، سوئد و نروژ توانستند سیاست‌هایفرزندآوریخود را با خدمات سلامت، مشاوره روانشناسیو حمایت‌هایاجتماعیپیونددهند و موفق شدند. اما کشورهاییمانند کره جنوبیعلی‌رغمهزینه‌هایبسیارسنگین،توفیقچندانینداشتند؛زیراسیاست‌هایجمعیتی‌شانهمراه با خدمات بهداشتی، سلامتیو روانینبود.
ویبا بیاناینکهمشاوره‌هایاجتماعیو روانشناسینقش مهمیدر تغییرنگرش‌ها نسبت به ازدواج و فرزندآوریدارند»، گفت: فرهنگ خانواده، باورهایمذهبی،نقش سالمندان در هدایت و راهنمایی خانواده و همچنینایجادامیداجتماعیاز مهم‌ترینعوامل اثرگذار بر تصمیمنسل جوان برایازدواج و فرزندآوریاست. دستجردیادامه داد: امروز مساوئل اقتصادیو اجتماعی،بر تصمیمبرایتشکیلخانواده اثر گذاشته است. ایجادامیداجتماعیوظیفههمه دستگاه‌هاست و بایدچشم‌اندازیروشن پیشرویجوانان ترسیمشود.
دبیرستاد ملیجمعیتهمچنینمسئله «سقط جنین»را یکچالش جدیدانست و تأکیدکرد: در کشوریاسلامیمانند ایرانحتییکمورد سقط نیززیاداست. قرآن کریمبه صراحت نهیمی‌کندکه فرزندان خود را از ترس فقر نکشید،زیراخداوند روزی‌دهندهوالدینو فرزندان است. بنابراین ما بایدفرهنگ حمایتاز فرزندآوریرا در جامعه تقویتکرده و عمده مسائل و مشکلات اقتصادی و اجتماعی را از پیش پای خانواده ها برداریم.
وی در ادامه سخنان خود با پرداختن به ابعاد سلامت زنان و پدیدهسقط،از وجود آمار نگران‌کننده و لزوم اقدامات فوریفرهنگی،مشاوره‌ایو درمانیسخن گفت.
این متخصص زنانیادآورشد: بخش مهمیاز سقط‌ها خودبه‌خودیاست و طبق مطالعات و پیمایش‌هایملی،حدود ۳۰درصد بارداری‌هابه‌صورت خودبه‌خودیپایانمی‌یابد؛اما علاوه بر اینسقط‌هایغیرقانونیو عمدینیزرقم قابل‌توجهیبه خود اختصاص می‌دهد.
اوتأکیدکرد: بررسیدقیقو علمیاینآمار ضروریاست و نبایدموارد خودبه‌خودیرا با سقط عمدییکسانگرفت؛ حدود ۲۰درصد بارداری‌هاتا هفته پنجم خودبه‌خود خاتمه می‌یابندو از هفته ششم به بعد نیزآمار خودبه‌خودیبین۱۰تا ۳۰درصد متغیراست.
دستجردیخطرات روش‌هایغیرپزشکیو غیرجناییرا برجسته کرد و گفت: روش‌هاییکه افراد یااطرافیانبه‌صورت خودسرانه به‌کار می‌گیرندازداروهایشیمیاییو گیاهیگرفته تا اقدامات مکانیکی می‌تواندآسیب‌هایجبران‌ناپذیریبه سلامت مادر وارد کند؛ خونریزی،عفونت شدید،سوراخ شدن رحم و حتیمرگ مادر از پیامدهایتلخ ایناقدامات است.
ویگفت: در سال‌هایاخیربا همکاریسازمان پزشکیقانونی،صدور مجوزها و نظارت موجب کاهش برخیعوارض مرگبار شده است، اما خطرها هنوز ادامه دارد.
دبیرستاد ملیجمعیتنتایجپیمایش‌هایمختلف را یادآورشد و افزود: در پیمایش‌هایپیشیننیزدلایلاصلیسقط عمدیشامل «نخواستن فرزند»، «نامناسب بودن زمان بارداری»،«مشکلات جسمیمادر»، «بارداریدر دوران عقد»، و «ادامه تحصیلیااز دست دادن شغل» بوده است؛ مسائلیکه به گفته وینیازمندسیاست‌گذاریترکیبیاز حمایتاجتماعی،سلامت روان، مشاوره و حمایتاقتصادیاست.
دستجردیهمچنینبر نقش نهادهایفرهنگیو مذهبیدر کاهش سقط تأکیدکرد و گفت: «همکاریعلما و روحانیوندر تقویتآموزه‌هایفکریو اعتقادیمی‌تواندبسیار اثرگذار باشد.
ویسپس به پیامدهایجمعیتیدر سطح بین‌المللیاشاره کرد و هشدار داد: روندهایکاهش موالیددر دیگرکشورها نیزپیامدهایژئوپلیتیکو اقتصادیدرازمدت دارد؛ اما برایمقابله با روند کنونیدر داخل کشور، ترکیبیاز اقدامات فرهنگی،آموزشی،مشاوره‌ایو تقویتخدماتسلامت مادر و کودک را ضروریدانست.
دبیرستاد ملیجمعیتدر بخش دیگری از سخنان خودبا اشاره به تجربه کشورهایموفق در سیاست‌هایجمعیتیاز جمله روسیه،بر ضرورت اولویت‌بندیسیاست‌هاو تمرکزبر ازدواج و فرزندآوریدر کشور تأکیدکرد.
ویگفت: روس‌ها با برنامه‌هایتشویقیمانند «سرمایهمادری»،اعطاینشان افتخار به مادران و حمایت‌هایگسترده از مهدکودک‌ها توانستند روند فرزندآوریرا تا حدودیبهبود دهند. ما هم بایدبدانیمکه موضوع جمعیتیکمسئله چندوجهیاست و نیازمندبرنامه‌ریزیدر ابعاد مختلففرهنگی،اقتصادیو اجتماعیاست.
دستجردیبا اشاره به نرخ باروریدر ایرانافزود: در حالی‌کهسطح جایگزینیجمعیتحدود ۲.۱فرزند است، نرخ فعلیباروریدر کشور به حدود ۱.۴۴رسیدهو اگر به کمتر از ۱.۳برسیمبا خطرات جدیمواجه خواهیمشد. بر ایناساس، سیاست‌گذارانبایدتمرکز بیشتری را بر فرزندان اول و دوم بگذارند؛ زیرا۷۳درصد موالیدکشور مربوط به فرزندان اول و دوم هستند و ۲۷درصد به فرزندان سوم به بعد اختصاص دارد.
اوبا بیاناینکه«ازدواج مقدمه فرزندآوریاست»، ادامه داد: در کشور ما فرزندآوری فقط از کانال نکاحی است لذا بایدموانع ازدواج جوانان را برطرف کنیم. رونق اقتصادی،دسترس‌پذیرشدن هزینه‌هایزندگیو ایجادجذابیتبرایازدواج از جمله ضرورت‌هاست. مشاوره‌هایازدواج نیزنقش مهمیدر افزایشتمایلنسل جوان به فرزندآوریدارد.
دستجردیدر توضیحدیدگاهجوانان درباره فرزندآوریگفت: بر اساس پیمایش‌ها،۸۷درصد جوانان ۱۸تا ۳۵ساله تمایلبه صفر تا دو فرزند دارند. بنابراینسیاست‌هایما بایدبا واقعیت‌هایجامعه هم‌راستا باشد و با تدابیراقتصادیو فرهنگی،امکان دسترسیجوانان به ازدواج و فرزندآوریتسهیلشود.
ویدر ادامه از طرح «کارت امیدمادر» به‌عنوان یکیاز برنامه‌هایحمایتییادکرد و افزود: «اینطرح که در شورایعالیانقلاب فرهنگیو دفتر ریاستجمهوریمطرح شده، می‌تواندهزینه‌هایدو سال اول زندگیکودک را پوشش دهد. لازم است اینحمایت‌هادر بودجه کشور به‌صورت پایدارو دائمیپیش‌بینیشود تا در عمل به خانواده‌ها کمک کند.
دبیرستاد ملیجمعیتابراز امیدواریکرد که با اولویت‌گذاریدرست، حمایتدستگاه‌ها و عنایاتالهی،ابتدا روند کاهش جمعیتمتوقف و در نهایتنرخ باروریکشور به بالایسطح جایگزینیبرسد. منبع: ایسنا
