یزد قله‌نشین صنعت، آذربایجان شرقی در تماشا
گون آیدین: بر اساس گزارش تازه مرکز آمار، ۳۳.۳ درصد از نیروی کار کشور در صنعت فعالیت می‌کنند، اما توزیع این سهم نابرابر است. یزد، مرکزی و اصفهان در صدر ایستاده‌اند و آذربایجان‌شرقی، با تمام پیشینه و ظرفیت‌هایش، به رتبه نهم سقوط کرده است؛ نشانه‌ای روشن از تبعیض ساختاری و تمرکزگرایی طولانی‌مدت.
به گزارش گون آیدین، برای استانی که روزگاری قلب تپنده صنعت ایران بود، این جایگاه صرفاً یک آمار خشک نیست؛ هشداری‌ست از عمق یک عقب‌ماندگی ساختاری. چه بر سر آذربایجان‌شرقی آمده است؟ استانی که زمانی در عرصه صنعت، تجارت، حمل‌ونقل و حتی بانکداری، تعیین‌کننده بود، حالا در سایه سیاست‌های مرکزگرایانه، از محور توسعه کنار گذاشته شده است.
تمرکز سرمایه‌گذاری‌ها، امکانات زیرساختی، تصمیم‌گیری‌های کلان و حمایت‌های مالی در چند استان خاص، به مرور مناطقی مانند آذربایجان‌شرقی را از میدان رقابت خارج کرده است. این یک روند اتفاقی یا تصادفی نیست؛ نتیجه سال‌ها سیاست‌گذاری ناعادلانه است که به جای توزیع متوازن منابع، آن‌ها را در پایتخت و اطراف آن متمرکز کرده است.
واقعیت امروز تلخ است: کارخانه‌هایی که تعطیل شده‌اند یا با حداقل ظرفیت می‌چرخند، بازارهایی که جان ندارند، و جوانانی که آینده خود را بیرون از مرزهای استان جست‌وجو می‌کنند. حتی در کشاورزی، که می‌توانست جایگزین قدرتمندی برای صنعت باشد، ضعف در زنجیره تأمین، نبود زیرساخت‌های صادراتی، و بی‌برنامگی در حمایت از تولیدکننده، همه‌چیز را به روزمرگی کشانده‌اند.
اما آسیب بزرگ‌تر، اقتصادی نیست؛ روانی و اجتماعی‌ست. احساس «نادیده گرفته شدن» در حال ریشه دواندن است. وقتی استانی با چنین ظرفیت‌هایی سال‌هاست در تصمیمات کلان جایگاهی ندارد، نتیجه‌اش چیزی فراتر از رکود است: بی‌اعتمادی، بی‌انگیزگی، و دل‌سردی عمومی.
بازگشت به جایگاه شایسته، با وعده و شعار ممکن نیست؛ نیازمند تغییر نگاه و اصلاح ساختار است. بازتعریف جدی در سیاست‌های توسعه منطقه‌ای، پایان دادن به انحصار تصمیم‌گیری در مرکز، و دادن میدان واقعی به استان‌ها، نه لطف بلکه ضرورتی ملی‌ست. آذربایجان‌شرقی هنوز زنده است. هنوز می‌تواند بدرخشد، به شرطی که از حاشیه‌نشینی خارج شود و در متن توسعه ملی قرار گیرد. شرط آن، پایان دادن به سیاست‌هایی‌ست که نابرابری را بازتولید می‌کنند.
نویسنده: علیرضا مردی
