سکوت مرگبار کارخانه‌ها! تعطیلی بی‌سابقه صنایع کوچک آذربایجان شرقی تا خرداد ۱۴۰۴
گون آیدین: در بهار ۱۴۰۴، اقتصاد صنعتی آذربایجان شرقی گرفتار فرسایش خاموش و پیوسته‌ای شده که سوله‌های خاموش، تجهیزات خاک‌خورده، و تابلوهای "به فروش می‌رسد" در شهرک‌های صنعتی به نمادهای رسمی بحران بدل شده‌اند. ضعف در تأمین مواد اولیه، بی‌ثباتی اقتصادی، و بار سنگین بدهی‌ها، بخش خصوصی را به مرز فروپاشی رسانده‌اند.
به گزارش گون آیدین،بر اساس جدیدترین گزارش‌های تحلیلی تا خردادماه ۱۴۰۴، از مجموع ۲۲٬۰۰۰ واحد صنعتی شناسایی‌شده در سطح استان، بیش از ۲٬۱۰۰ واحد به‌طور کامل تعطیل شده‌اند. این رقم نسبت به اسفند ۱۴۰۳ که حدود ۱٬۵۰۰ واحد غیرفعال گزارش شده بود، نشانگر رشد نگران‌کننده‌ای در روند تعطیلی صنایع است—آن هم تنها طی سه ماه ابتدایی سال.
تحلیل آماری نشان می‌دهد که سه عامل اصلی بیشترین سهم را در این بحران دارند: ۱. کمبود مواد اولیه (اعم از وارداتی و داخلی) با سهم ۳۰.۴٪: تقریباً از هر سه واحد تولیدی فعال، یکی به دلیل عدم دسترسی پایدار به مواد اولیه از چرخه تولید خارج شده یا در حالت نیمه‌فعال به سر می‌برد.
۲. بی‌ثباتی اقتصادی با سهم ۱۴.۸٪: نوسانات شدید ارزی، تورم افسارگسیخته، و نبود سیاست‌گذاری پیش‌بینی‌پذیر باعث شده‌اند اعتماد و انگیزه بخش خصوصی به پایین‌ترین سطح در دهه‌های اخیر برسد.
۳. بدهی بانکی و مالیاتی با سهمی بالغ بر ۱۶.۲٪: فشار اقساط بانکی، عدم امهال بدهی‌ها، و جرائم مالیاتی، به‌ویژه در واحدهای کوچک و متوسط، موجب کاهش شدید نقدینگی و توقف کامل تولید شده است.
در مجموع، بیش از ۶۱٪ از دلایل تعطیلی واحدها به‌طور مستقیم به چالش‌های مالی و تأمین مواد اولیه بازمی‌گردد؛ بحرانی که تا کنون پاسخی ساختاری برای آن ارائه نشده است.
گزارش‌ها از شهرک‌های صنعتی استان حاکی از این است که نه‌تنها احیای واحدهای نیمه‌تعطیل در دستور کار قرار ندارد، بلکه روند فروپاشی زنجیره تأمین نیز شتاب گرفته است.
در شرایطی که در سال‌های گذشته ظرفیت تولید این شهرک‌ها حدود ۸۵٬۰۰۰ شغل مستقیم را پشتیبانی می‌کرد، اکنون بنا به اعلام منابع کارگری، بیش از ۲۸٪ از این اشتغال از دست رفته یا در خطر است.
مرگ خاموش صنعت، نه در قالب تعطیلی ناگهانی، بلکه به شکل فرسایش مداوم منابع، ماشین‌آلات بلااستفاده، بدهی انباشته، و کاهش ظرفیت نیروی کار خود را نشان می‌دهد.
علاوه بر این، شبکه تأمین‌کنندگان، پیمانکاران، شرکت‌های حمل‌ونقل، و خدمات جانبی نیز به واسطه این تعطیلی گسترده، با رکود عمیق مواجه شده‌اند؛ حلقه‌هایی از زنجیره‌ای که زمانی منسجم بود، اکنون یکی پس از دیگری در حال گسستن‌اند.
اقتصاد استان که عمدتاً بر دوش بخش خصوصی بدون حمایت زیرساختی استوار بود، اکنون با فروپاشی تدریجی و ناتوانی کامل در واکنش به فشارهای بیرونی روبه‌رو است—و اگر روند فعلی متوقف نشود، چشم‌انداز صنعتی آذربایجان شرقی در ادامه سال ۱۴۰۴ تیره‌تر از همیشه خواهد بود.
نویسنده: جعفر ساعی‌نیا
