تزریق نقدینگی در بازار پول

گون آیدین،به نظر می‌رسد بعد از حملات رژیم صهیونیست و قرار گرفتن کشور در شرایط جنگی، بانک مرکزی قصد دارد نقدینگی را با نرخ پایین‌‌تر و آسان‌‌تر در اختیار شبکه بانکی قرار دهد. بانک مرکزی گزارش آخرین عملیات اجرایی سیاست پولی را متفاوت منتشر کرد. آخرین عملیات بازار باز با عنوان حراج شماره ۱۱ روز یکشنبه (۲۵ خرداد) توسط بانک مرکزی انجام شد. در این عملیات نیز مانند هفته‌های گذشته موضع بانک مرکزی توافق بازخرید و به عبارت دیگر تزریق نقدینگی به شبکه بانکی بود. با وجود اینکه نحوه و زمان عملیات بازار باز در هفته منتهی به ۲۵ خرداد ماه مانند سایر هفته‌ها اجرا شد ولی گزارش بانک مرکزی نشان از تغییری اساسی در شیوه تزریق نقدینگی به شبکه بانکی کشور دارد. تاکنون بانک مرکزی تنها رقم مربوط به عملیات بازار باز را در گزارش‌های سیاست پولی خود منتشر می‌کرد ولی در آخرین گزارش خود رقم مربوط به اعتبارگیری قاعده‌مند را نیز به رقم سفارش‌های پذیرفته شده در حراج شماره ۱۱ اضافه کرده است که دلیل آن صفر بودن رقم مربوط به اعتبارگیری قاعده‌مند است.

بر اساس آخرین گزارش هفتگی بانک مرکزی، در حراج شماره ۱۱ عملیات سیاست پولی، ۴۰۲ همت به شبکه بانکی کشور تزریق شده است. به نظر می‌رسد بانک مرکزی در هفته منتهی به ۲۵ خردادماه تنها تزریق نقدینگی به روش بازار ریپو انجام داده و در این هفته بازار اعتبار قاعده مند نداشته است.بانک مرکزی در تازه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین گزارش خود از عملیات اجرایی سیاست پولی، اعلام کرد که در هفته منتهی به ۲۵ خرداد ۱۴۰۴، با هدف مدیریت نقدینگی در بازار بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بانکی، مانند سایر هفته‌ها در سال‌جاری، اقدام به اجرای عملیات بازار باز در قالب توافق بازخرید (Repo) کرده است. به همین منظور در ۲۵ خرداد، طی حراج شماره ۱۱، بانک مرکزی مبلغ ۴۰۲ ‌‌هزار میلیارد تومان نقدینگی را به سیستم بانکی تزریق کرد.

ورود عملیات سیاست پولی به کانال جدید

در سال ۱۴۰۴ تزریق‌‌های هفتگی بانک مرکزی به شبکه بانکی بین ۲۷۰ همت تا ۳۰۰ همت انجام شده بود که در هفته منتهی به ۱۹ خرداد ماه این رقم رکورد زد و به ۳۱۰ همت رسید. به عقیده کارشناسان تزریق‌های بانک مرکزی به شبکه بانک روند افزایشی داشته ولی با شروع جنگ این روند افزایشی بیشتر از پیش ثبت کرد و در حال حاضر در کانال ۴۰۰ همت تا ۵۰۰ همت نوسان خواهد کرد. در حراج‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های شماره ۶ ، ۷ ، ۸ ، ۹ و ۱۰ بانک مرکزی به ترتیب ۳۰۰ همت، ۲۹۰ همت، ۲۷۰ همت، ۲۹۰ همت و ۳۱۰ همت به سیستم بانکی تزریق شده بود. با اینکه رقم تزریق شده نسبت به رکورد قبلی (۳۱۰ همت در حراج شماره ۱۰) افزایش داشته ولی تعداد بانک‌های شرکت‌کننده تغییری نداشته به طوری که در عملیات بازار باز ۲۵ خرداد، ۲۲ بانک و موسسه اعتباری غیربانکی شرکت داشتند. مجموع ارزش سفارش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ارسالی به بانک مرکزی ۴۰۲.۸ ‌‌هزار میلیارد تومان بوده است. از این میان، ۴۰۱.۸‌هزار میلیارد تومان از سوی بانک‌‌‌‌‌‌مرکزی پذیرفته شده است.

افزایش مدت زمان بازخرید به ۱۵ روز

تا کنون عملیات‌های ریپو با مدت بازخرید ۷ روزه صورت می‌‌گرفت ولی در اولین عملیات ریپو بعد از جنگ، مدت زمان برای بازخرید بیشتر از همیشه اعلام شد. بر اساس گزارش بانک مرکزی، مدت بازخرید در این عملیات ۱۵ ‌‌‌‌‌‌روزه تعیین شد و حداقل نرخ توافق بازخرید ۲۳‌‌‌‌‌‌‌‌درصد در نظر گرفته شده است. همچنین، حدود ۳۱۱ ‌‌‌‌‌‌هزار میلیارد تومان توافق بازخرید در این روز سررسید شده است. بانک مرکزی با استفاده از بازار بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بانکی، سعی در ایجاد تعادل در نرخ بهره و تامین نقدینگی لازم برای بانک‌ها دارد. این اقدامات در ادامه سیاست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های انضباط مالی و پولی با تکیه بر ابزارهای غیرمستقیم تنظیم بازار پول انجام می‌شود. عملیات بازار باز روشی است که بانک‌ها برای تامین کسری ذخایر خود از آن استفاده می‌کنند. در این عملیات، بانک‌ها با وثیقه گذاشتن اوراق، درخواست اعتبار از بانک مرکزی می‌کنند. اگر بانک مرکزی به درخواست‌‌‌‌‌‌ها پاسخ منفی دهد، بانک‌ها برای تامین کسری ذخایر خود به اعتبارگیری قاعده‌‌‌‌‌‌مند رجوع می‌کنند.

بانک‌‌‌‌‌‌مرکزی در آخرین گزارش خود از عملیات سیاست پولی، همچون گذشته اعلام کرد که بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی می‌توانند در روزهای شنبه تا چهارشنبه، از ابزار اعتبارگیری قاعده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مند استفاده کنند. این ابزار به بانک‌ها امکان می‌دهد تا با ارائه اوراق مالی اسلامی به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌عنوان وثیقه، با نرخ ۲۴‌‌‌‌‌‌‌‌درصد (سقف دالان نرخ سود) از بانک مرکزی اعتبار دریافت کنند.

تفاوت ریپو و اعتبارگیری قاعده مند

اعتبارگیری قاعده‌‌مند (Standing Lending Facility) فرآیندی است که در آن بانک مرکزی به بانک‌ها وام‌‌های کوتاه‌‌مدت و اضطراری اعطا می‌کند. این اعتبار معمولا با نرخ بهره‌‌ای بالاتر از نرخ بهره بین بانکی و نرخ ریپو (بازخرید) ارائه می‌شود و به عنوان سقفی برای نرخ بهره در بازار عمل می‌کند. به عبارت دیگر، هنگامی که بانک‌ها با کمبود نقدینگی مواجه می‌‌شوند، می‌توانند از طریق اعتبارگیری قاعده‌‌مند از بانک مرکزی وام دریافت کنند تا نیازهای خود را برطرف کنند. این ابزار به بانک مرکزی کمک می‌کند تا نقدینگی در سیستم بانکی را مدیریت کرده و از نوسانات شدید نرخ بهره جلوگیری کند.از طرف دیگر ریپو یک قرارداد مالی است که در آن بانک مرکزی اوراق بهادار را به بانک‌ها می‌‌فروشد و در تاریخ مشخصی با قیمت توافقی دوباره از آنها خریداری می‌کند. این قرارداد نیز برای تامین نقدینگی کوتاه‌‌مدت برای بانک‌ها و مدیریت نوسانات بازار استفاده می‌شود و نرخ پایین‌تری نسبت اعتبارگیری قاعده‌مند دارد.

منبع: دنیای اقتصاد